شرح وتحلیل شعرهای ادبیات سوم راهنمایی

 

3-مرغ خوش خوان:بلبل،به استعاره خود شاعر یا خواننده است،بلبل به سه صفت خوانده می شود الف)عاشقی وشیدایی ب)فصاحت وسخنوری ج)خوش نوایی/بهارعمر:اضافه تشبیهی؛ مراد سرزندگی وخرمی عمر است/تخت چمن:اضافه ی تشبیهی؛چمن به تخت پادشاهی مانند شده است/چتر:سایبانی که برسرپادشاهان نگه می داشتند/چتر گل:اضافه ی تشبیهی؛اورنگ گلزار/مراعات نظیر در«تخت»،«چمن»،«چتر»،«بهار»،«گل» و«مرغ خوش خوان»/قافیه:خوش خوان

معنی بیت:ای بلبل خوش نوا! اگر فرصتی ازعمرباقی بماند وبهار زندگانی باز آیدبر اورنگ گلزار از چترگل سایبانی برسر خواهی داشت،پس غمین مباش

4-دور گردون:گردش روزگار/جناس اشتقاق در«دَور»و«دوران» ونیز جناس درگردو{ن} وگردو{روزی}؛ ومراعات نظیر در«دور»،«روز»،«دایم»و«دوران»/دایما:همیشه/نرفت:جریان نیافت/قافیه:دوران

معنی بیت:اگرروزگار جوری چرخید که خواسته هایمان برآورده نشدغمگین نباش! زیرا دنیا بر یک حال باقی نمی ماند ودرحال تغییر و دگرگونی است.

5-هان:به هوش باش!؛شبه جمله/واقف:آگاه/واقف نه ای از سِرغیب:مطابق قرآن کریم:وعِندَهُ مفاتیحُ الغیب لا یعلمُهاالاّ هو/قافیه:پنهان

معنی بیت:زنهار!از درگاه خداوند ناامید مشو،چه از راز پنهان که همانا لطف نهانی خداوند باشد،آگاه نیستی وبه یقین بدان که در پس پرده ی غیب،نقش ها زیادی پدیدار خواهد شد.

6-سیل فنا:اضافه ی تشبیهی؛سیل نیستی/بنیاد هستی:اضافه ی استعاری؛اساس سرای وجود/نوح:یکی از انبیا الهی/تضاد درفنا وهستی/ تلمیحی به داستان حضرت نوح(پدیدآمدن طوفان، نافرمانی قوم و ساختن کشتی برای نجات یکتا پرستان/قافیه:طوفان

معنی بیت:ای انسان اگردنیا براثر سیل(ویا هر چیز نابود کننده ای) از بین برود تا زمانی که در کشتی نوح هستی وکشتیبانی چون نوح داری،ناامید  ونگران نباش!

7- مغیلان:مخفف ام غیلان؛مادر غول ها،بوته های بزرگ خار/سرزنش:چیزی شبیه ایهام هست الف)ملامت ب)نیش زدن/کعبه:خانه ی خدا ویا هر آرمان شهر وهدفی/قافیه:مغیلان

معنی بیت:زمانی که درآرزوی رسیدن به کعبه(هر مقصدی)در بیابان قدم بر می داری،اگر خار مغیلان(مشکلات راه) تورا آزار داد،غمگین نباش که رسیدن به هدف ارزش این سختی ها را دارد

8-جناس وسجع دربس..بس...نیز سجع در«را نیست...را نیست»/قافیه:پایان

معنی بیت:اگر چه دنیا پر از حوادث ناگوار است ومقصدهم بسیار دور است،اما هیچ راه بی پایانی وجود نداردپس غمگین نباش!

9-فرقت جانان:دوری و فراق یار عزیز/ابرام :پافشاری ولجاجت/ رقیب:محافظ ونگهبان معشوق/جمله:همه/خدای حال گردان:صفت فاعلی مرکب و ترجمه ی«مُحول الحولِ والاحوال..»/قافیه:گردان

معنی بیت:در زمان جدایی از محبوب وآزارولجاجت رقیب،خداوند که دگر گون کننده ی احوال است ، از حال ما باخبر است پس غمگین نباش!

10-حافظا:شبه جمله/کنج فقر:زاویه ی کلبه ی درویشی،استعاره مکنیه/مراعات نظیر در «ورد»،«دعا» و«درس قرآن»/فقر:درلغت به معنی تنگ دستی است ودر اصطلاح صوفیان نیازمندی به خدا وبی نیازی به غیر اوست.(وانتم فقراءاالی الله وهو الغنی الحمید)/ورد:ذکر گفتن/تار:تاریک/قافیه:قرآن

معنی بیت:ای حافظ درگوشه ی درویشی وتنهایی شب های تاریک،تازمانی که ذکر تو دعا کردن وخواندن آیات قرآن باشد،جای اندوه ونگرانی نیست.